De beschermende wijsheid

Reinout Krajenbrink ©

 

                    BESCHERMENDE WIJSHEID

 

 

Wijsheid is iets waar mensen altijd naar hebben verlangt. Nu nog… dagelijks: wat is wijs? Wijsheid is namelijk o.a. een eigenschap die je uit situaties kan houden waarin je haar nodig hebt. Met andere woorden, wijsheid kan moeilijke situaties helpen voorkomen en biedt een zekere bescherming. Wijsheid is dus eigenlijk een persoonlijke gids die je leidt op het levenspad en zorgt er voor dat je de juiste beslis-singen neemt.

Dit stilleven, rijk aan symboliek, handelt over de wijsheid. Niet over wijsheid in het algemeen maar over de "beschermende wijsheid"! Een term uit het bijbelboek Spreuken (Spreuken 2: 1-22). Om wat van het thema te begrijpen, zullen we eerst kijken wat er allemaal te zien is: op een plank aan de muur zien we enkele boeken liggen. Hierachter staat een ronde vaas met daarin takken van de lampionplant. De takken overlappen een bronzen schild, die tegen de houten wand staat.Het linker gedeelte van het schilderij met o.a. het fel geblokte kleed is dan ook meer het dynami-sche gedeelte van dit stilleven.

Het rechter gedeelte oogt misschien wat rustiger, maar de voorwerpen vallen des te meer op: de fel oranje glazen fles en het witte beeldje van een olifant, steken sterk af tegen de lichtblauwe achtergrond. De symboliek van deze gekozen voorwerpen, vormen het thema: de beschermende wijsheid.We zullen dan ook nader de betekenis van deze objecten gaan bekijken.

Wijsheid is een veel terugkerend thema in de traditionele symboliek. Een dagelijks gebruikt embleem van de wijsheid is het boek. Dit is ook niet zo verwonderlijk, door de eeuwen heen zijn het de boeken die veel wijsheden bewaard en over-geleverd hebben. Een boek die al eeuwen lang zijn wijsheden overge-leverd heeft tot aan de dag van van-daag is bijvoorbeeld de Bijbel. Dit boek, ook wel het boek der boeken genoemd, ligt eigenlijk onmisbaar tussen de stapel. Bovenop de stapel ligt het boek met daarin de spreuken van koning Salomo, dit bijbelboek uit het Oude Testament valt onder de wijsheidsliteratuur. Op bijzondere wijze ver-kreeg Salomo zijn uitzonderlijke wijsheid. In het bijbelboek Kronieken II 1:1-13 kunnen we lezen hoe dat ging. God doet daar koning Salomo een voorstel: hij zal datgene krijgen waar hij om vraagt. Salomo vraagt dan om wijsheid en kennis, om zo zijn volk verstandig te kunnen besturen. Het boek Spreuken is de erfenis van Salomo's wijsheid. We zien dit afzonderlijk boek liggen boven op de stapel andere boeken.

De kleur blauw in combinatie met het getal zeven is ook verbonden met de wijsheid. Blauw, de kleur van de hemel, wordt veelal beschouwd voor al wat geestelijk is. Deze koele luchtige kleur lijkt symbool te staan voor een vrije en frisse geest. De achter-grondkleur van dit stilleven is dan ook lichtblauw.

Het magische getal zeven, wat ook het aantal is van de Pilaren van de Wijsheid, vinden we terug in het aantal lampions (lampion: verlichting) dat aan de takken van de lampionplant zit.

Het laatste voorwerp in het teken van de wijsheid is de olifant. Door de waardigheid, inzicht en goede geheugen, heeft dit imposante beest het embleem van wijsheid opgespeld gekregen. Maar niet alleen hierom is het beeldje van de olifant afgebeeld. Hiervoor moeten we terug naar het eerste gedeelte van de titel: bescherming.

We noemden al eerder, dat wie wijsheid bezit, een zekere bescherming ontvangt cq verwachten kan. Een olifant die met zijn poten een slang vermorzeld, wordt in de traditionele symboliek geassocieerd met Christus die de satan bestrijd en daarmee de mensheid beschermt, tegen het kwade.

Als we nu het bovengenoemde boek Spreuken van Salomo openslaan en Spreuken 2: 6-8 lezen, zien we opeens dat heel veel dingen in het stilleven ineens met elkaar in verband staan en begrijpen we nu ook de aanwezigheid van het schild:

"Want de Heer schenkt wijsheid, van Hem ontvangen we kennis en inzicht.

Hij is een steun voor wie rechtvaardig zijn, een schild voor wie de rechte wegen gaan.Wie het recht dienen, neemt Hij in bescherming, wie hem trouw zijn, staat Hij bij."