Johannes en Catharina
Reinout Krajenbrink ©
JOHANNES EN CATHARINA
Dit schilderij ontleent zijn titel aan de namen van de hier afgebeelde heiligen beeldjes. We zien namelijk Johannes de evangelist en Catharina van Alexandrië op het paneel afgebeeld. Toch is voor hen geen hoofdrol in dit stuk weggelegd, het zijn slechts verwijzingen naar de twee opdrachtgevers, die Reinout vroegen een stilleven van hun leven te schilderen.De hier afgebeelde voorwerpen zijn dan ook bijna allemaal afkomstig uit de collectie van deze familie wonende te Enkhuizen. De beeldjes behoren eigenlijk tot een serie van de twaalf apostelen, echter Catharina van Alexandrië behoort niet tot die apostelengroep. Oorspronkelijk had Reinout daarvoor het beeldje van Petrus in bezit, maar door de sleutel (attribuut van Petrus) in een zwaard te veranderen een boek en een rad toe te voegen plus het hoofd te veranderen in een vrouwenhoofd transformeerde hij Petrus naar Catharina van Alexandrië. Dit alles met de bedoeling omdat de namen van de opdrachtgevers afgeleid zijn van Catharina en Johannes. Iets ter verduidelijking over Catharina en Johannes:Catharina (ca 307) kwam uit een roemrijk patriciërsgeslacht en kende al alle werken van Plato uit haar hoofd toen ze nog maar vijftien was. Ze was de Heer met hart en ziel toegedaan, en beloofde hem haar maagdelijkheid. Nauwelijks had ze dat gedaan, of keizer Maxentius werd verliefd op haar. Op haar weigering om met hem te trouwen wilde hij haar dwingen haar geloof af te zweren onder bedreiging met gruwelijke folteringen. Ook stuurde hij zijn veertig heidense filosofen op haar af om haar te bekeren, maar dit pakte verkeerd uit: door haar geweldige bespraaktheid wist ze de filosofen te bekeren. Daarop wilde Maxentius haar laten verpletteren met een rad waarop scherpe ijzeren punten waren gemonteerd. In plaats van Catharina brak echter het rad, getroffen door de bliksem. Hij wilde haar laten verbranden, maar het vuur waaide uiteen en verbrandde de beulen. Uiteindelijk lukte het dan toch haar met het zwaard te onthoofden. Door haar welbespraaktheid werd ze later de beschermheilige van de redenaars; dit legt een tweede opmerkelijke link naar de opdrachtgeefster, die logopediste van beroep is geweest.
Het beeldje bezit de attributen die in dit verhaal naar voren komen: het zwaard (van de onthoofding) in haar rechterhand, het martelrad aan haar rechter voet en het boek dat refereert naar haar kennis en bespraaktheid.
Johannes de evangelist vertoont minder overeenkomsten met de andere persoon, slechts de naam is er een afgeleide van. Johannes de evangelist was de meest geliefde leerling van Christus. Hij schreef het evangelie van Johannes, de drie gelijknamige brieven en ook het boek Openbaringen. Vandaar ook dat hij vaak met een boek afgebeeld staat.
De twee beeldjes staan niet willekeurig in deze compositie. Johannes staat op een schaakbord en Catharina op een cantateboek van Bach. Dit, omdat de "Catharinapersonage" gezongen heeft in een Bachkoor en de andere van de twee een grote voorliefde heeft voor alles wat ook maar met schaken te maken heeft. Hier is nog een grappige verwijzing naar gemaakt: bij het schaken geldt de regel dat de verliezende partij zijn koning omgooit. Op het schilderij zien we ook een gevallen koning in de nabijheid van een wit paard en een rode koningin. Met een kwinkslag doelt de schilder op het droombeeld van de prins op het witte paard die "gevallen" is voor de dame.
Aan de linkerkant van het schilderij zijn meer de gezamenlijke eigenschappen van het echtpaar weergegeven. Zo zien we een Japans porseleinen vaasje dat ze uit één van hun reizen hebben meegenomen. Geheel links ligt een bestuurdershamer die verwijst naar de bestuurdersfuncties die beiden in het verleden hebben bekleed, waaronder o.a. het burgemeesterschap in Enkhuizen. Het wapen van Enkhuizen mocht daarom eigenlijk dan ook niet ontbreken. Omdat Enkhuizen van oudsher de haringstad van Nederland was staan drie haringen op het wapen van Enkhuizen afgebeeld. De schilder heeft niet letterlijk het wapen overgenomen, maar wel de drie haringen van het wapen in het echt op een tinnen schaaltje geschilderd.
Daarmee is dit een schilderij geworden met vele verwijzingen naar de opdrachtgevers toe, die daarmee een uniek persoonlijk document nalaten voor nu en in de verre toekomst.
