Alfa en omega

Reinout Krajenbrink ©

 

                          ALFA EN DE OMEGA

 

 

Het schilderij “Alfa en de omega” is een vanitas. Dat wil zeggen een schilderij dat de tijdelijkheid van het leven wil weergeven. We zien een herfsttafereel waarbij enkele kastanjes -sommigen nog in de beschermende bolsters- van de boom gevallen zijn en terecht zijn gekomen op en grafsteen. Het is een oude grafsteen, door de loop van de jaren gescheurd met verweerde letters. We zien nog wel duidelijk de letter A en enkele klavers als opschrift.

De klaver met zijn drie bladen symboliseert het drievoudig aspect van het leven: namelijk het lichaam, de ziel en de geest. Wat veel mensen door de eeuwen heen heeft bezig gehouden  is de vraag: wat gebeurt er met de ziel en de geest als het lichaam van de mens gestorven is?

De herfst is ook een periode waarbij de aarde lijkt af te sterven om later in het voorjaar plaats te maken voor nieuw leven.De kastanjes vallen in het najaar rijkelijk van de bomen en zijn te zien als een symbool voor dit seizoen. Datgene wat we letterlijk zien kan dan misschien wel refereren aan de vergankelijkheid van het leven. In de diepere laag van het schilderij ligt een hoopvolle betekenis: namelijk dat het leven niet een definitief einde hoeft te zijn.

We zullen het schilderij wat nader moeten bekijken. Allereerst kijken we naar de ver-klaring van de titel: de alfa en de omega.

Dit zijn de eerste en de laatste letters van het Griekse alfabet. Kortom het begin en het einde. De A op de grafsteen verwijst naar deze eerste letter van het Griekse alfabet. Het alfa- en omegateken op een grafsteen verwijst in de traditionele symboliek naar God als het begin en het einde van alles. Op een kruis verwijzen ze naar Christus die in het bijbelboek Openbaringen zegt: "Ik ben de Alfa en de Omega".  Maar het kruis is in dit schilderij niet zichtbaar…of toch wel?

In eerste instantie lijken de kastanjes wille-keurig op de grafsteen te zijn gevallen, maar ]de goede kijker zal opmerken dat ze zó liggen, dat ze een kruisteken vormen.

In het christendom is het kruis namelijk het teken van het geloof, dat de kruisdood van Jezus de mensen na het aardse leven, eeuwig leven kan bieden. Dus geen definitief eind van het leven na een leven op aarde. Dit "nieuwe leven" vinden we op verschillende manieren weer terug in het stilleven. Heel concreet onder andere, door het witte bloempje dat opbloeit tussen de spleet in de grafsteen.

 

Meer symbolisch is de veer, die de betekenis van wederopstanding heeft gekregen, mede vanwege zijn lichte gewicht: een licht veertje wordt namelijk zo door de wind meegenomen en kan een nieuw leven beginnen op een andere plek.