Verleiding

Reinout Krajenbrink ©

 

                                          VERLEIDING

 

 

In diep rode kleuren presenteert dit schil-derij zich aan de toeschouwer. De rode achtergrond is een fresco uit een villa in de antieke stad Pompeij. In zijn Italiaanse periode bracht Reinout een bezoek aan deze oude stad en deed hij hier veel inspiratie op. Wie de geschiedenis kent weet dat Pompeij een stad met vele verleidingen was. Echter dit hoeft niet zozeer de reden te zijn waarom Reinout koos voor dit motief. Dit drieluik over de liefde, waarvan dit schilderij een onderdeel vormt, heeft in zijn tota-liteit een classicistische uitstraling doordat Reinout teruggrijpt op de Grieks /Romeinse mythologie.

In deze context zien we in dit stilleven een beeld van Venus, de Romeinse godin van de liefde die de schoonste onder de vrouwen was. Venus was oppergodin van de stad Pompeij in zijn hoogtij-dagen. In die tijd was aan iedere godheid een attribuut verbonden, zo hoorden de rozen als per-soonlijk attribuut bij Venus, we zien deze "liefdesbloemen" dan ook op het altaar liggen. Maar er is meer te zien op het altaar, we zien o.a. een Romeins vaasje, uitgevouwen en opgerolde liefdesbrieven en een doosje met wierookstokjes.  Maar wat hebben al deze voorwerpen met het thema verleiding te maken?  Op zich is daar niet veel fantasie voor nodig, het zijn allemaal voorwerpen waarmee het hof gemaakt kan worden, maar de schilder lijkt hiermee meer te willen uitdrukken.

Met verleiding probeert de één de ander aan zich te binden door de gevoelige snaar bij die persoon treffen. Het zijn de zintuigen die het mogelijk maken, die gevoelige snaar te kunnen raken. Bekend is dat de mens vijf zintuigen heeft: ogen, neus, mond, oren en de tast. Opmerkelijk is dat Reinout de mogelijke verleidingen met al deze zintuigen heeft afgebeeld in dit stilleven. Verleiding door middel van schoonheid, wat opgemerkt wordt met onze ogen zien we terug in Venus, de godin van de schoonheid. Verleiding met geur zien we terug in de geurende bos rozen, maar ook in het Romeinse parfumflesje en de wierookstokjes.

Verleiding beperkt zich dus echter niet alleen op deze twee zintuigelijke aspecten, ook met de mond is verleiding mogelijk. Daarom zien we op het altaar brieven met daarop liefdesgedichten; de uitgesproken woorden dienen ervoor de ander te beroeren. Het meeste van de tekst is onleesbaar op één gedeelte na, namelijk de onderste brief.  De tekst die hier te lezen is de eerste Nederlandse tekst die ooit gevonden is. Deze tekst waarvan hier slechts een deel te lezen valt

gaat als volgt:

"Hebban olla vogala nestas hagunnan

hinase hic enda thu

uuat unbidan uue nu"

"Alle vogels zijn met hun nesten begonnen, behalve ik en jij.

Waar wachten wij nog op?"

De eerste Nederlandse tekst is dus een liefdesbrief, die Reinout op speelse wijze verwerkt heeft in dit schilderij.  Voor de laat-ste twee zintuigen, tast en gehoor, moeten we kijken naar de afbeelding op de fresco.

We zien hier twee vrouwen en een man, waarvan de laatste speelt op een pansfluit. Met de zachte klanken van dit klassieke instrument lijkt hij de vrouwen voor zich te winnen. Beide vrouwen lijken dus onder de indruk te zijn, in ieder geval de meest linkse vrouw: zij reikt met haar arm naar de pansfluitspeler toe en probeert hem aan te raken om op deze manier zijn aandacht te krijgen. De vrouw in het midden lijkt haar echter daarvan te weerhouden.