Voorjaarsnis/ Spring niche
Reinout Krajenbrink ©
VOORJAAR
Het voorjaar; wat een geweldige tijd! Niet dat ik de winter verafschuw, integendeel, maar het voorjaar verkondigt ons altijd zo'n mooie boodschap: er gaat iets nieuws beginnen! De natuur toont weer genezing van zijn tijdelijke dood. Op ogenschijnlijk dode takken ontluikt weer het jonge groen. Alsof uit het niets nieuw leven ontstaat: het jonge vee, de overweldigende bloemenzee van paardebloemen en boterbloemen.
Ik besloot dit thema uit te beelden in een houten nis met drie vakken.
De chronologie van het voorjaar laat zich bijna lezen als een beeldverhaal. Het begint met het kleine vakje met schelpen linksboven.
Dat is de eerste fase van het voorjaar, nog niet veel details zijn voor het oog zichtbaar. De schelp heeft door zijn vorm en functie meerdere symbolische betekenissen gekregen, die deze eerste fase van het voorjaar goed uitbeelden.
Als symbool van de dood en de herrijzenis werden schelpen soms gebruikt op grafmonumenten. De schelp was als het ware het tijdelijke omhulsel van de dode. De schelp werd echter ook gezien als symbool van bevruchting en doop. Vruchtbaarheid, omdat de vorm van sommige schelpen doen denken aan de vulva. En doop, omdat er soms gedoopt werd met water, gesprenkeld uit een schelp. Dood, bevruchting en doop (nieuw leven) zijn dus vertegenwoordigd in de symboliek van de schelp. Dat is een mooie verbeelding van de natuur, die eerst dood lijkt te zijn, maar toch weer door bevruchting nieuw leven krijgt.
Het tweede vak eronder is iets groter en toont meer voorwerpen. Dit vak representeert de volgende fase van het voorjaar: het ontluikende nieuwe leven.
De compositie in dit vak is al iets voller, maar nog wel ingetogen, gezien de serene houding van het houten beeldje.
De persoon houdt een lotusbloem vast.: een waterplant met een hele grote symbolische betekenis.
De symboliek is gebaseerd op zowel de schoonheid van de bloem, als ook weer de overeenkomst tussen de bloem en de vrouwelijke vulva.
De lotusbloem kreeg daardoor de betekenis van vruchtbaarheid, zuiverheid en perfectie. Dat laatste omdat deze waterplant in de winter verdwenen lijkt, maar dan ineens uit de modderige bodem te voorschijn komt en zijn maagdelijke, smetteloze bloembladeren ontvouwt.
Een mooie uitbeelding van een beginnende ontluiking van het voorjaar, waarin alles nog zo zuiver en puur lijkt.De eieren zijn natuurlijk ook een overduidelijk lentesymbool.
Het ei is de bron waaruit leven ontstaat, de kiem van de schepping.
De eieren komen in twee varianten voor op dit schilderij. In deze fase zitten ze nog netjes geordend in een houten bak, mooi omhuld, alsof ze nog in de moederkloek zitten. Het houten beeld lijkt er over te waken.Dan komt het moment van de laatste fase, in het derde vak, de gehele natuur die nu definitief tot bloei komt:
De takken van de uitbundig bloeiende akelei springen als het ware uit de voorstelling.
De eieren zijn gelegd in het nest. Sommige zijn eruit gerold.
Water is in dit derde vak duidelijk vertegenwoordigd.
Water, de bron die het leven mogelijk maak, mag in deze fase niet ontbreken. Het voorziet de akelei in de vaas van levenskracht.
Akelei; een plant die van water houdt, dankt zijn naam hier ook aan (latijn: aquilegia verzamelnaam van aqua=water en legere=verzamelen)
Verder zien we ook water in de bolle vaas. De vaas als symbool van de baarmoeder.
Gevuld met water symboliseert het dubbel de bron van nieuw leven: als je door de vaas heen kijkt, zie je dat de steeltjes van de blauwe druif en het nestje met eieren hier beginnen. Met andere woorden: zonder water geen nieuw leven
Met een knipoog mag je dan ook naar het kopje espresso kijken.
Espresso, ontstaan door extracten, middels heet water uit de koffieboon verkregen, gaf mij hernieuwde energie tijdens het schilderen. De kwasten staan symbool voor het wordingsproces van dit schilderij. Zij lijken het paneel uit te steken en vormen als het ware een inleiding tot het schilderij.
Tenslotte komen we bij de grote blikvanger: de prachtige lila-
Het is een tere bloem, een heel bijzondere voorjaarsplant met een zeer geneeskrachtige werking.
De akelei zou vruchtbaarheid bevorderen door een aftreksel te drinken van de wortels (16e eeuwse kruidkundige Matthiolus).
Verder is de akelei antiseptisch, kalmerend en wondreinigend.
.Ik vond deze geneeskrachtige werking een mooie verwijzing naar de metaforische genezing van de natuur.
Om het motief van genezing extra kracht bij te zetten, koos ik voor een apothekersflesje met acidum lacticum, een melkzuur dat energie geeft en zorgt voor een goede lichaamsbalans.
De natuur zoekt weer balans en komt in het voorjaar herboren, genezen, krachtig te voorschijn.
Ik wil besluiten met een gedichtje dat ik vond van Ida Gerhardt, waarin ik me helemaal kan vinden bij het ontstaan van dit schilderij:
De Akelei (Dürer)
Toen hij het kleine plantje vond,
boog hij aandachtig naar de grond
en dan, om wortels en om mos
groef hij de fijne aarde los,
voorzichtig -
Behoedzaam rondom aangevat
droeg hij het langs het slingerpad
van bos en akker voor zich uit,
en schoof het thuis in 't licht der ruit
zoals hij het gevonden had.
Dan, fluitende en welgezind
mengde hij zoekend eerst de tint;
diepblauw en zwart ineengevloeid,
met enk'le druppels rood doorgloeid,
dat het tot purper samenbindt.
En uur aan uur trok stil voorbij;
zó diep verzonken werkte hij,
dat het hem soms was of zijn hand
de vezels tastte van de plant-
zo glanzend kwam de omtrek vrij.
Totdat het gaaf te prijken stond:
de wortels scheem'rend afgerond,
het uitgesprongen groene blad
scherp in zijn karteling gevat
tegen de lichte achtergrond;
de bloemkroon purper violet,
de hokjes om het hart gebed
en boven de geknikte steel
de honingsporen, het juweel
vijfvlakkig: kantig neergezet.
In 't vallend donker toefde hij
nog dralend bij zijn akelei;
dan, in het laatste licht van 't raam
schreef hij de letters van zijn naam
en 't jaartal glimlachend erbij.
Ida Gerhardt
BACK TO THE HALL
TERUG NAAR ZAAL
