Zuur voor de oogst

Reinout Krajenbrink ©

 

                   Het zuur voor de oogst

 

Wanneer fruit in stillevens wordt gebruikt, duidt dit meestal op vrucht-baarheid en overvloed. De citroen is zo’n vrucht die door veel kunstenaars  werd gebruik, omdat de vorm en eigenschappen van deze vrucht zo tot de verbeelding spreekt . De opmerkelijke  vorm met dat specifieke frisse geel en de zure smaak van het vruchtensap heeft de citroen het symbool gemaakt van frisheid en vruchtbaarheid. Tegenwoordig wordt de citroen vaak gebruikt in allerhande middelen om iets citroenfris te laten ruiken en is de aanblik van een citroen op de verpakking al voldoende om het een frisse uitstraling te geven. De zeggingskracht van de citroen was in de oudheid ook al aanwezig.  De citroen was bij de Romeinen een veelvoor-komende vrucht met name vanwege het klimaat in het zuiden van het Oude Italië. Door zijn frisse uitstraling gold het als het symbool van jeug-digheid en vruchtbaarheid. Niet voor niets werden de vruchten toen gebruikt voor de versiering van de bruidskamer. In de Hebreeuwse traditie was de citroen meer het symbool van de oogst en werd het in de linkerhand gedragen bij het feest van de Tabernakel, wat een oogstfeest was.

Oogst en vruchtbaarheid zijn wellicht twee afzonderlijke thema’s maar zijn diep met elkaar verweven. Zonder vruchtbaarheid geen oogst.  In deze traditie ben ik in dit stilleven verder gegaan en heb er mijn eigen invulling aan willen geven. Allereerst zien we in een vrij sterke licht-donker compositie, uit het donker van de achtergrond, een Japanse kruik opdoemen, met daarop de versieringen van een fruitboom met bloesems en vruchten. Voor de kruik staat een schaal met citroenen, waarvan er één is afgepeld.  De afgepelde schil krult rechts richting een glazen pers met daarop een uitgeperste citroen.

Een kruik staat in de traditionele symboliek voor de baarmoeder, het alles omvattende, de oorsprong. Maar wanneer er bloemen en takken op te zien zijn, symboliseert het de vruchtbaarheid van water, waar al het leven uit voorkomt.  De kruik heb ik daarom dan ook beschilderd  meet weelderige takken. Het laat op de decoraties het groeiproces zien van de vrucht aan de boom:  aan de takken zijn de bloesems zichtbaar die later tot citroenen zullen uitgroeien.  Op de takken zijn echter ook stekels geschilderd, dit om aan te geven dat de weg naar de oogst niet altijd een gemakkelijke weg is. Het is soms een moeizaam pad die pijn kan doen of zuur kan aanvoelen, omdat het lang niet altijd mee zit.  In dat geval is de citroen ook een mooie metafoor. Uiteindelijk kan geoogst worden en de citroenen gepeld en het vruchtbare sap eruit geperst worden.  Het glazen persje is daarbij het eindstadium, maar wat ik ook heb willen weergeven is het opvangen van de citroenpitten, wat weer een verwijzing is naar het begin van een nieuwe cyclus.